Định giá cổ phiếu là việc lượng hóa tất cả các khía cạnh, vấn đề của doanh nghiệp hay của cổ phiếu thành một con số, và giá trị của con số đó sẽ là cơ sở quan trọng để chúng ta cân nhắc rằng cổ phiếu đó có xứng đáng để chúng ta chấp nhận rủi ro để mua vào đầu tư hay không? Ở bài viết này, Vnstockmarket xin chia sẻ chi tiết hướng dẫn cách định giá cổ phiếu mà các chuyên viên đầu tư chuyên nghiệp sử dụng.
Để lấy ví dụ chi tiết cho các bạn dễ theo dõi, chúng ta cùng đi thực hiện một case-study thực tế về định giá cổ phiếu Vinamilk.
Video phần I hướng dẫn chi tiết 3 bước đầu tiên trong quá trình làm định giá cổ phiếu.
Mục lục
Bước 1 – Thu thập dữ liệu định giá cổ phiếu:
Bảng dưới đây liệt kê 3 loại thông và báo cáo liên quan đến doanh nghiệp mà chúng ta cần thu thập trước khi tiến hành định giá cổ phiếu, bao gồm:
Hướng dẫn chi tiết cách thu thập các loại thông tin định giá cổ phiếu chi tiết ở video dưới đây (từ 1p:30s đến 6p:30s)
Bước 2 – Đánh giá, xử lý và điều chỉnh các thông tin tài chính:
Sau khi thu thập thông tin, chúng ta cần phải đánh giá và xử lý các vấn đề thường gặp dưới đây:
- Sự xung đột thông tin giữa các nguồn thông tin khác nhau. Ví dụ: 2 báo cáo khác nhau đưa ra thống kê số liệu trái ngược nhau.
- Tính khách quan và “trong sáng” của nguồn thông tin. Ví dụ: các báo cáo dự đoán triển vọng ngành nghề của các tổ chức đầu tư (quỹ đầu tư, công ty chứng khoán) thường có xu hướng đánh giá quá tích cực ở một số ngành nghề họ tin tưởng và đang nắm giữ cổ phiếu.
- Tính minh bạch của thông tin. Ví dụ các dự báo, hoặc thống kê chỉ nêu ra số liệu chứ không miêu tả chi tiết các làm thống kê, hoặc cơ sở dự báo. Để người đọc có thể tự đánh giá mức độ tin cậy hoặc chất lượng của số liệu dự báo, thống kê từ nguồn thông tin, báo cáo đó.
- Vấn đề “Làm đẹp” số liệu báo cáo tài chính của công ty, cần phải được điều chỉnh lại, chi tiết tại bảng dưới đây:
| Vấn đề thường gặp với số liệu báo cáo tài chính | Ví dụ |
| Điều chỉnh lãi/lỗ
từ các hoạt động không thường xuyên |
Bán tài sản cố định; bán công ty con |
| Chênh lệch tỷ giá | |
| Đền bù hợp đồng kinh tế | |
| Điều chỉnh hạch toán kế toán | Ghi nhận chi phí thành tài sản |
| Dòng tiền đầu tư (bán tài sản) thành dòng tiền kinh doanh | |
| Điều chỉnh khấu hao bất hợp lý | Tăng/giảm hoặc ghi nhận sai số năm khấu hao |
| Lạm dụng kế toán dồn tích điều chỉnh lợi nhuận; book lợi nhuận | Dồn lợi nhuận từ năm này sang năm khác |
Bước 3 – Phân tích và lựa chọn mô hình và cách định giá phù hợp:
Một số phương pháp định giá được sử dụng phổ biến dưới đây:
| Cách định giá cổ phiếu | Ký hiệu / công thức |
| Dòng tiền tự do vào doanh nghiệp FCFF Free cash flow to firm |
FCFF = NI + NCC + INT(1 – tax rate) – FCINV – WCINV |
| Dòng tiền tự do cho chủ sở hữu FCFE Free cash flow to Equity |
FCFE = NI + NCC + Net borrowing – FCINV – WCINV |
| Dòng tiền cổ tức DCM Discounted dividend model |
P = D1 / (r – g) |
| Thu nhập thặng dư RI Residual Income |
RI = NI – r * Equity |
| Lợi nhuận kinh tế Economic profit |
EVA |
| Định giá cổ phiếu P/E | Giá thị trường/Lợi nhuận sau thuế |
| Định giá cổ phiếu P/S | Giá thị trường/doanh thu |
| Định giá cổ phiếu P/B | Giá thị trường/giá trị sổ sách |
| Định giá cổ phiếu P/CF | Giá thị trường / dòng tiền |
| Giá trị doanh nghiệp / (thu nhập trước thuế và lãi vay + khấu hao) | EV/EBITDA |
Trong đó:
NI – Net Income: Lợi nhuận sau thuế
NCC – Non cash charge ~ Khấu hao tài sản ( bao gồm cả khấu hao tài sản cố định và tài sản vô hình)
INT – Interest cost ~ Chi phí lãi vay
FCINV – Fixed asset investment ~ Đầu tư cho tài sản cố định
WCNV – Working capital investment ~ Đầu tư cho vốn lưu động
r ~ required rate of equity : tỷ lệ sinh lời của vốn chủ sở hữu
EV ~ Enterprise value: giá trị doanh nghiệp
Trong đó, mỗi phương pháp định giá cổ phiếu có các ưu điểm và hạn chế khác nhau, tùy theo từng đặc tính của của công ty cần định giá, để lựa chọn các phương pháp, mô hình định giá cổ phiếu cho phù hợp và hiệu quả.
Vui lòng xem video phần I (từ phút 9p:30s) để xem phân tích các đặc tính của cổ phiếu thích hợp với các model định giá ở trên qua ví dụ cụ thể là cổ phiếu VNM.
4. Tiến hành định giá cổ phiếu
Video phần II hướng dẫn cách lấy số liệu & làm dự phóng trong bước tiến hành định giá cổ phiếu.
Công việc định giá cổ phiếu thường được tiến hành trên phần mềm Excel. Các bước thực hiện định giá cổ phiếu gồm:
1. Nhập số liệu từ báo cáo tài chính
2. Thiết lập công thức
3. Làm dự phóng doanh thu, chi phí, tốc độ tăng trưởng, dòng tiền, cơ cấu vốn kinh doanh…
4. Ước tính các biến số định giá cổ phiếu: r – tỷ lệ lợi nhuận yêu cầu (phương pháp chiết khấu dòng tiền)
Video phần III hướng dẫn định giá cổ phiếu theo phương pháp chiết khấu dòng tiền FCFF
5. Chọn mẫu các công ty so sánh (cách định giá cổ phiếu theo phương pháp so sánh: P/E, P/S, EV/EBITDA)
6. Chạy model —> kết quả định giá cổ phiếu.
5. Kiểm tra, phản chứng và điều chỉnh
- Kiểm tra lại số liệu, công thức thiết lập, giả định và các vấn đề khác ở tất cả các cách định giá cổ phiếu đã áp dụng.
- Phản chứng lại các giả định khi làm dự phóng doanh thu, chi phí, tốc độ tăng trưởng… và Ước tính các biến số định giá. Tìm kiếm các “lỗ hổng” và rủi ro của các giả định và cách định giá cổ phiếu. (Đối với các tổ chức đầu tư chuyên nghiệp, thường có hội đồng thẩm định giá, hoặc ban đầu tư để thưc hiện việc phản chứng)
- Điều chỉnh lại model, giả đinh trong trường hợp các phản chứng, giả định mới “mạnh hơn”, hợp lý hơn.
6. Kiểm chứng thực tế, cập nhập số liệu và điều chỉnh model định giá
- Theo sát diễn biến cổ phiếu định giá, liệu các giả định và ước tính có tiếp tục đúng với các diễn biến thực tế của cổ phiếu trên thị trường hoặc các kết quả và tình hình kinh doanh của doanh nghiệp?
- Cập nhập các số liệu mới vào model: kết quả kinh doanh của doanh nghiệp, triển vọng kinh doanh mới, các công bố về dự án mới, chiến lược mới hay các sự kiện làm thay đổi các giả định ban đầu.
- Điều chỉnh model định giá cổ phiếu hoặc thay đổi model định giá khác nếu các đặc tính của cổ phiếu/doanh nghiệp không còn phù hợp.
Làm thế nào để định giá cổ phiếu nhanh chóng?
Nếu bạn đã có sẵn các thông tin của doanh nghiệp, cổ phiếu cũng như các nhận định đầu tư cụ thể, thì việc định giá cổ phiếu nhanh chóng trong vài chục phút là điều hoàn toàn có thể. Tuy nhiên để làm nhanh chóng, bạn cần có sẵn các model định giá phù hợp để chỉ việc thay các số liệu tài chính và các biến số về triển vọng kinh doanh của doanh nghiệp như tốc độ tăng trưởng doanh thu, mức chi phí giá vốn… là có thể hoàn thành nhanh chóng.
Đăng ký kênh youtube & Page của vnstockmarket để download model định giá mẫu.
Định giá cổ phiếu có nhiều mức độ
Chuyên viên đầu tư cao cấp có thể định giá một cổ phiếu nhanh chóng chỉ trong vài chục phút nhưng cũng có thể mất đến nhiều tháng trời. Vấn đề quan trọng nhất nằm ở chỗ mức độ chi tiết của nguồn thông tin định giá. Đặc biệt đối với các chuyên viên đầu tư làm việc trực tiếp cho các tập đoàn kinh tế, (không phải tổ chức dịch vụ tài chính) mức độ yêu cầu chuyên sâu của việc làm định giá càng cao hơn. Đặc biệt với các thương vụ đầu tư lớn như mua bán sáp nhập doanh nghiệp (M&A).
Ví dụ: trong các thương vụ mua bán doanh nghiệp, định giá cổ phiếu hay định giá doanh nghiệp không chỉ dừng lại ở mức độ các số liệu báo cáo tài chính thông thường. Mà bên phía doanh nghiệp đầu tư, thường yêu cầu làm thẩm định (due diligence) toàn bộ doanh nghiệp về số liệu kế toán, thuế, luật, hoạt động sản xuất kinh doanh, R&D… để đánh giá ở mức độ chi tiết nhất.
Định giá cổ phiếu là nền tảng của đầu tư cổ phiếu dài hạn.
Việc xác định giá trị của một cổ phiếu là đắt hay rẻ so với giá thị trường là công việc đầu tiên mà trước khi dải ngân bất cứ một khoản đầu tư nào các tổ chức đầu tư chuyên nghiệp đều phải thực hiện trước, đặc biệt đối với các danh mục xác định chiến lược đầu tư dài hạn.
