Những luận điểm dưới đây của vnstockmarket có thể mang lại những ý kiến trái chiều, tuy nhiên vẫn xin đưa ra quan điểm theo kinh nghiệm của một người làm đầu tư chuyên nghiệp nhiều năm về những lầm tưởng trong đầu tư chứng khoán ở thị trường Việt Nam. Hi vọng bạn đọc có thêm những góc nhìn đa dạng khác về các vấn đề đưa ra dưới đây:
Mục lục
1. Lầm tưởng về sách đầu tư chứng khoán
Có nhiều cuốn sách viết về đầu tư phổ biến mà được nhiều bạn chọn đọc như:
- Giàu từ chứng khoán
- Trên đỉnh phố Wall
- Bước đi ngẫu nhiên trên phố Wall
- Cổ phiếu thường, lợi nhuận phi thường
- Nhà đầu tư thông minh
- Cách tư duy và giao dịch như một nhà vô địch đầu tư chứng khoán
- Ngày đòi nợ
Theo nhìn nhận của Vnstockmarket, phần lớn nội dung của các cuốn sách trên được viết mang tính thương mại nhiều hơn tính chuyên môn. Mặc dù cách viết dễ hiểu và gây ấn tượng cho người đọc nhưng có thiên hướng chủ quan và bị giới hạn ở một số khía cạnh nhất định mà tác giả viết sách đề cập tới. Phần lớn chỉ tập trung vào các đặc tính ưu việt của các phương pháp đầu tư hay cách quản lý tài chính mà sách đề cập đến, chứ chưa chỉ được các hạn chế tương ứng.
Xem xét một cách đầy đủ và khách quan một phương pháp đầu tư khá quan trọng. Bởi cũng giống như cân nhắc một khoản đầu tư nào đó, việc phân tích toàn diện cả về tiềm năng tăng trưởng cũng như rủi ro tiềm ẩn kèm theo đều rất cần thiết. Giúp nhà đầu tư có thể đưa ra các quyết định phù hợp với tình hình tài chính và khả năng chấp nhận rủi ro của mình.
Đọc các cuốn sách như vậy có ưu điểm sẽ giúp bạn có thêm nhiều cảm hứng hơn để tiếp tục tìm hiểu về các vấn đề đầu tư. Tuy nhiên nhược điểm lại là không cho người đọc có được kiến thức và tư duy nền tảng tốt, gây lầm tưởng trong đầu tư chứng khoán và dễ mắc sai lầm khi đưa ra các nhận định đầu tư một chiều và chủ quan.
Để có một nền tảng kiến thức đầu tư chứng khoán tốt, thường những người làm đầu tư phải đọc rất nhiều sách. Ví dụ một chương trình học đầu tư cao cấp CFA được nhiều người biết đến, chỉ riêng sách giáo trình mà chưa kể đến các tài liệu liên quan khác, người học qua cả 3 cấp độ phải đọc gần 20 cuốn với khoảng 10,000 trang sách.
Tuy nhiên đó mới chỉ là xây dựng các kiến thức nền tảng, để trở thành người lành nghề, chuyên viên đầu tư chứng khoán cao cấp cần đạt nhiều yếu tố như kinh nghiệm làm việc nhiều năm tại các tập đoàn, quỹ đầu tư chuyên nghiệp; hiểu biết chuyên sâu về ngành nghề đầu tư hay xây dựng các mối quan hệ, lợi thế riêng trong và ngoài ngành IB…
2. Lầm tưởng về phân tích kỹ thuật trong đầu tư chứng khoán
Có nhiều nghi ngờ liệu phân tích kỹ thuật thực sự hiệu quả trong đầu tư tài chính hay chỉ là công cụ kích thích giao dịch, nhằm kiếm tiền cho các cá nhân/tổ chức môi giới, cung cấp các dịch vụ đầu tư?!. Dưới đây xin chia sẻ một số luận điểm của Vnstockmarket:
- Phân tích kỹ thuật được khuyến khích sử dụng bởi các công ty dịch vụ môi giới tài chính (chứng khoán, bitcoin và các tài sản tài chính khác). Hầu hết các phần mềm giao dịch của họ đều có sẵn các tính năng hỗ trợ xây dựng các đồ thị, bảng biểu các các chỉ báo kỹ thuật đi kèm.
- Phân tích kỹ thuật được sử dụng phổ biến bởi các nhân viên môi giới và các nhà đầu tư các nhân, bởi tính đơn giản, tiện lợi dễ sử dụng.
- Phân tích kỹ thuật tạo thêm cơ sở và niềm tin cho người giao dịch rằng các giao dịch mua/bán của họ có được phân tích, tính toán và tính toán.
- Phân tích kỹ thuật có tính lỗi thời:
Với sự phát triển của công nghệ thuật toán, big data, trí tuệ thông mình… (AI, Machine learning, Quantitative…) các quỹ đầu tư chuyên nghiệp (hedge fund) xây dựng các phần mềm phức tạp và “khó tính” để hỗ trợ trading. Cơ sở dữ liệu chính của các phần mềm này cũng tương tự phân tích kỹ thuật tức là sử dụng lịch sử giá cả và khối lượng giao dịch để xây dựng model.
Tuy nhiên ngay cả khi backtest nhiều lần (thử nghiệm xác suất chính xác) của các ứng dụng này, thì độ hiệu quả cũng… rất khó khẳng định. Bởi vậy xu hướng giao dịch của các quỹ Hedge fund trên thế giới trong nhiều năm trước đại dịch đều giảm, nhằm hạn chế lại các chi phí phát sinh khi tiến hành trading quá nhiều. - Cơ sở lý thuyết yếu và thiếu kiểm chứng:
Nền tảng lý thuyết cơ sở của phân tích kỹ thuật dựa vào niềm tin “Lịch sử giá luôn luôn lặp lại”. Thông qua đó, áp dụng các mô hình, chỉ báo đã hình thành trong quá khứ để dự đoán diễn biến giá tương lai của các tài sản tài chính. Tuy nhiên nhận thức và tâm lý xã hội liên tục biến đổi và phát triển, điều này không loại trừ đối với từng cá nhân nhà đầu tư đến thị trường chứng khoán chung. Việc quy chụp cho rằng quy luật lịch sử sẽ luôn lặp lại… chúng tôi cho rằng đây là lầm tưởng chủ quan trong đầu tư và thực tế không cho thấy những kiểm chứng rõ ràng sự hiệu quả của phân tích kỹ thuật trong đầu tư.
Ngoài ra bạn đọc có tham khảo bài viết về sự lỗi thời và lạm dụng của phân tích kỹ thuật trong giao dịch đầu tư tài chính, đầu tư chứng khoán, chi tiết xin tham khảo tại đây.
3. Lầm tưởng về các chuyên gia đầu tư chứng khoán
Sự phổ biến của các ứng dụng mạng xã hội facebook, tiktok, youtube… mang đến nhiều cơ hội kinh doanh, giải trí cho người sử dụng. Nhưng cũng truyền tải theo không ít các thông tin rác, kiến thức sai lệch và cả các chuyên giả “lởm” ở nhiều lĩnh vực. Đặc biệt trong đầu tư chứng khoán, nhà đầu tư có thể dễ dàng nhìn thấy hàng trăm group trên facebook với hàng chục, trăm nghìn người tham gia mà chủ yếu toàn các “chuyên gia broker” lên tìm kiếm khách hàng, “dụ gà”.
[image] youtuber; người mẫu… cũng có thể trở thành chuyên gia đầu tư tài chính, chuyên gia lùa gà
Thực tế, các Chuyên viên đầu tư chuyên nghiệp thường có khối lượng công việc chuyên môn lớn. Nhiều vị trí ở các ngân hàng, quỹ đầu tư phải làm việc với cường độ cao có thể lên đến 80 –> 100 giờ mỗi tuần. Bởi vậy có không ít người rời bỏ ngành do khó cân bằng được cuộc sống mặc dù thu nhập tương đối cao hơn so với các ngành khác.
Mặc dù các chuyên viên làm đầu tư chuyên nghiệp giỏi tính chuyên môn lại thường không giỏi làm marketing, hoặc họ có quá ít thời gian để xây dựng các kênh truyền thông cho mình. Ngược lại, những “chuyên gia” đầu tư lại sở hữu nhiều kênh truyền thông marketing, hội, nhóm đầu tư… có lượt tương tác nổi bật, lại có những kiến thức chuyên môn rất hạn chế. Điều này dễ gây lầm tưởng cho các nhà đầu tư mới tham gia trên thị trường và dễ mắc bẫy lùa gà trong đầu tư tài chính.
4. Lầm tưởng về thành công trong đầu tư chứng khoán
Cũng giống như đầu tư kinh doanh ở các lĩnh vực khác, yếu tố may mắn và thuận lợi ngoài dự tính từ thị trường chung trong một số trường hợp và giai đoạn góp phần không nhỏ cho việc thành công của kinh doanh. Trong đầu tư chứng khoán các yếu tố này còn ảnh hưởng lớn hơn, đặc biệt trong ngắn hạn với sự biến động khó lường của thị trường khó có thể dự đoán chính xác được.
Tỷ lệ thành công trong đầu tư có thể đo lường bằng xắc suất thống kê, những người có năng lực chuyên môn tốt hơn được tin rằng sẽ có tỷ lệ xắc suất đầu tư thành công tốt hơn. Tuy nhiên trong ngắn hạn ý nghĩa đo lường của tỷ lệ xắc suất thống kê bị giảm xuống mà thay vào đó là yếu tố may mắn/ngẫu nhiên quyết định nhiều hơn bởi sự biến động khó dự đoán của thị trường. Đặc biệt với xu hướng đầu tư chứng khoán mang chiều hướng đánh bạc khi liên tục lướt sóng, sử dụng đòn bẩy tài chính cao.
Nếu giả sử sự biến động của thị trường trong một khoảng thời gian là bất định (ngẫu nhiên), và tỷ lệ lãi/lỗ của một giao dịch là 50/50. Trong đó sẽ có những người “may mắn” khi giao dịch nhiều lần lãi liên tục, ngược lại cũng có nhiều người đen đủi giao dịch thua lỗ liên lục. Sự may mắn đó có thể gây lầm tưởng trong đầu tư chứng khoán đó là sự thành công, ảo tưởng về năng lực dự báo thị trường của người giao dịch, thực tế đó chỉ là sự cân bằng của xắc suất thống kê.
Điển hình ở thị trường chứng khoán Việt Nam, dạo qua các group rác trên mạng xã hội facebook, tiktok… chúng ta thấy không ít các chuyên gia đầu tư môi giới, các mentor “có tâm, có tầm” khoe trình độ đầu tư cao với các giao dịch lãi liên tục.
Ở các tổ chức đầu tư chuyên nghiệp, hiệu quả đầu tư của các nhà quản lý quỹ (fund manager) thường được đánh giá chi tiết để loại bỏ yếu tố xác suất may mắn (noise factor), nhằm xác định tính đúng đắn của triết lý/chiến lược đầu tư (investment philosophy) và năng lực thực thi và quản trị danh mục đầu tư (portfolio construction and management). Việc này giúp đánh giá thực chất sự đóng góp từ năng lực đầu tư của nhà quản lý quỹ/chuyên viên đầu tư với kết quả lợi nhuận.
5. Lầm tưởng về sự thành công giàu có của môi giới chứng khoán đến từ đâu?
Nếu các bạn đọc bài viết Ước tính các chi phí trong đầu tư chứng khoán sẽ nhận thấy nếu giao dịch thường xuyên và sử dụng đòn bẩy margin cao, mỗi năm nhà đầu tư phải trả trên 20% giá trị tài khoản của mình. Trong giai đoạn tăng trưởng nóng của thị trường chứng khoán năm 2021, số lượng nhà đầu tư mới liên tục mở tài khoản chứng khoán tăng kỷ lục.
Nhiều môi giới chứng khoán được phân công quản lý hàng trăm khách hàng với tài khoản vài trăm triệu đến chục tỷ đồng. Trong đó phí hoa hồng mà các công ty chứng khoán trả cho môi giới ít nhất 30% dựa trên phí giao dịch của khách hàng. Do vậy có không ít môi giới chứng khoán có thu nhập vài trăm triệu đồng hàng tháng trong giai đoạn này.
Dễ ước tính với khoảng 10 khách hàng trung bình 5 tỷ đồng tiền vốn với mức giao dịch 1 tháng 1 vòng tài sản và sử dụng đòn bẩy vay margin. Thì mỗi tháng môi giới chứng khoán có thể thu về 100-200 triệu đồng tiền hoa hồng, và lượng phí thu về cho công ty chứng khoán khoảng 400-500 triệu đồng tương đương với chi phí phải trả của nhà đầu tư.
