Tư vấn chứng khoán hay tư vấn đầu tư chứng khoán là một trong những dịch vụ đầu tư phổ biến trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Tuy nhiên chất lượng tư vấn và các rủi ro đạo đức của người tư vấn chứng khoán hiện nay đang là những vấn đề lớn mà nhà đầu tư phải đối mặt. Ở bài viết này, Vnstockmarket xin đưa ra các lưu ý mà nhà đầu tư cần biết để tránh sử dụng các dịch vụ tư vấn đầu tư chứng khoán hay cổ phiếu kém chất lượng và tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Mục lục
Thực trạng của dịch vụ tư vấn chứng khoán hiện tại
- Trình độ chuyên môn người tư vấn chứng khoán thấp
Bản chất của nhân viên môi giới chứng khoán hay còn gọi là nhân viên tư vấn chứng khoán là các nhân viên kinh doanh. Nhiệm vụ chính của họ là mang về doanh thu phí dịch vụ cho các công ty môi giới chứng khoán và nhận lương trích từ phần trăm hoa hồng từ các phí giao dịch của khách hàng. Nghĩa là khi khách hàng giao dịch càng nhiều, mất chi phí dịch vụ thì nhân viên môi giới càng được lợi.
Do đó khi tuyển dụng nhân viên cho vị trí này, các công ty chứng khoán thường không đặt nặng năng lực chuyên môn đầu tư, mà chủ yếu tố sale chăm sóc khách hàng. Nên các nhân viên môi giới chứng khoán có thể xuất thân từ rất nhiều ngành nghề khác nhau, không được đào tạo bài bản về đầu tư và dành phần lớn thời gian để tìm kiếm và chăm sóc khách hàng hơn là tập trung vào các công việc chuyên môn đầu tư. Dẫn đến chất lượng, hiệu quả tư vấn đầu tư kém. - Cơ chế phí dịch vụ không rõ ràng
Hiện nay dịch vụ tư vấn đầu tư chứng khoán phổ biến được cung cấp bởi các nhân viên môi giới chứng khoán tại các công ty chứng khoán. Trong đó phí dịch vụ tư vấn được tính gộp chung với phí giao dịch chứng khoán. Điều này gây ra nhiều hiểu nhầm cho khách hàng rằng đây là dịch vụ tư vấn chứng khoán miễn phí. Nhưng thực tế trong trường hợp khách hàng giao dịch tương đối nhiều thì phí tư vấn chứng khoán không rõ ràng này còn đắt hơn nhiều lần so với các dịch vụ đầu tư chứng khoán cao cấp (phí tư vấn được tính tách bạch ra).
Cơ chế phí này không chỉ gây ra nhiều vấn đề về rủi ro đạo đức cho nhà đầu tư mà còn giảm chất lượng dịch vụ tư vấn, bởi người tư vấn chứng khoán có khả năng đưa ra các khuyến nghị nhằm tăng cường giao dịch mua bán của khách hàng, hơn là hướng đến lợi nhuận cho khách hàng.
Về cơ bản, Vnstockmarket nhận thấy đây là loại dịch vụ tư vấn chứng khoán kém chất lượng và tiềm ẩn nhiều rủi ro cho khách hàng. Đặc biệt trong đó đáng lên án một số công ty chứng khoán còn dung túng cho các nhân viên, giám đốc môi giới tư vấn cho khách mua bán các loại cổ phiếu có các yếu tố lừa đảo, làm giá, gây rủi ro lớn an toàn tài sản đầu tư khách hàng.
Các lưu ý khi sử dụng dịch vụ tư vấn chứng khoán:
Với nỗ lực xây dựng các dịch vụ chứng khoán cao cấp để phát triển một thị trường tài chính lành mạnh, mang lại sự thịnh vượng ổn định và bền vững cho khách hàng. Vnstockmarket xin đưa ra các tiêu chí quan trọng dưới đây, nhằm giúp nhà đầu tư xác định được chất lượng của các loại dịch vụ tư vấn đầu tư chứng khoán:
1. Cơ chế tính phí rõ ràng và lành mạnh
Sử dụng dịch vụ tư vấn chứng khoán hiểu cơ bản là nhà đầu tư tìm kiếm sự tư vấn, hỗ trợ đầu tư từ bên thứ 3. Thay vì mong chờ vào bên thứ 3 hay người tư vấn “có tâm” giúp mình kiếm được lợi nhuận trên thị trường, thì dịch vụ chứng khoán chuyên nghiệp cần thể hiện được sự cam kết, nỗ lực của họ ngay từ cơ chế tính phí dịch vụ với khách hàng.
Cụ thể, phí dịch vụ tư vấn phải được tách bạch với các loại phí dịch vụ khác, đặc biệt là phí giao dich. Trong đó nếu bên cung cấp dịch vụ tư vấn chứng khoán đồng thời là bên cung cấp dịch vụ môi giới (trường hợp khách hàng sử dụng dịch vụ tư vấn ở công ty chứng khoán nơi mình mở tài khoản) thì các mức phí dịch vụ này phải được ước tính và làm rõ trong bản chính sách đầu tư (Investment policy statement – IPS) để giảm thiểu rủi ro người tư vấn chứng khoán lợi dụng ảnh hưởng của mình để chuộc lợi thêm các phí dịch vụ khác.
Điều này rất quan trọng, vì trong nhiều trường hợp khi khách hàng giao dịch thường xuyên thì phí dịch vụ được hưởng của người tư vấn và công ty chứng khoán còn cao hơn rất nhiều so với mức 2%-4% phí tư vấn thông thường.
Đối với các dịch vụ tư vấn đầu tư cao cấp, thì ngoài việc tách bạch các loại chi phí này. Bên cung cấp dịch vụ còn cam kết hoàn lại các chi phí dịch vụ phát sinh vượt quá ước tính trong IPS trong trường hợp nếu họ được hưởng, để giảm chi phí cho khách hàng. Điều này thể hiện cam kết cao nhất cho nỗ lực của bên cung cấp dịch vụ tư vấn, rằng họ chỉ có một mục đích duy nhất, một nguồn lợi được hưởng duy nhất, đó là từ thành quả đầu tư của khách hàng.
Tham khảo dịch vụ đầu tư chứng khoán cao cấp của ITE tại đây
2. Năng lực của chuyên viên tư vấn:
Chuyên viên tư vấn đầu tư chứng khoán là người đưa các khuyến nghị đầu tư hoặc thay khách hàng thực hiện các quyết định đầu tư. Do vậy, trình độ chuyên môn của chuyên viên đầu tư ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả đầu tư của danh mục.
Vậy nên trước khi sử dụng dịch vụ tư vấn đầu tư của bất cứ tổ chức nào, nhà đầu tư nhận định được năng lực của “người mình chọn mặt gửi vàng” như thế nào. Dưới đây xin đưa ra các tiêu chí quan trọng:
2.1 Được đào tạo kiến thức chuyên môn tốt
Ở các thị trường tài chính phát triển (Mỹ, Châu Âu, Nhật Bản…), đầu tư là ngành thâm dụng tri thức và có yêu cầu đầu vào cao. Các chuyên viên đầu tư chuyên nghiệp được tuyển dụng với nhiều tiêu chí khắt khe. Trong đó tốt nghiệp các trường đại học top đầu hoặc có các chứng chỉ nghề nghiệp cao cấp như CFA, MBA, CPA… là một trong những điều kiện tối thiểu.
Ở Việt Nam cũng không ngoại lệ, nhân sự cao cấp tại các quỹ đầu tư, tập đoàn lớn… nếu không phải người du học từ các nước phát triển thì cũng sở hữu các chứng chỉ đầu tư cao cấp đã kể trên.
2.2 Có kinh nghiệm làm việc chuyên sâu:
Phòng ngân hàng đầu tư (investment banking) ở các tổ chức tài chính chuyên nghiệp: Quỹ đầu tư, Ngân hàng, công ty chứng khoán, công ty kiểm toán hoặc ban đầu tư của tập đoàn kinh tế lớn, được cho là những nơi làm đầu tư với đẳng cấp cao nhất.
Làm đầu tư ở các môi trường chuyên nghiệp, có các yêu cầu và đòi hỏi cao, giúp người chuyên viên có được nhiều kinh nghiệm quý báu hơn, đồng thời cũng dễ dàng phát triển các mối quan hệ với tổ chức cá nhân, tạo những lợi thế riêng cho mình.
2.3 Tập trung vào các nghiệp vụ đầu tư.
Nói về các nhân viên môi giới chứng khoán, phần lớn thời gian làm việc của họ là tìm kiếm khách hàng, chăm sóc khách hàng hay đặt lệnh mua bán. Điều này không đảm bảo cho chất lượng chuyên môn tư vấn đầu tư.
Chuyên viên đầu tư chuyên nghiệp cần dành phần lớn thời gian để nghiên cứu thị trường, tìm kiếm các khoản mục đầu tư tiềm năng và quản trị danh mục đầu tư cho khách hàng. Chỉ khi tập trung khối lượng công việc chính của chuyên viên đầu tư vào những vấn đề này thì mới thực sự nâng cao chất lượng và hiệu quả đầu tư cho khách hàng.
Đây là yếu tố rất quan trọng, bởi dù có xuất sắc đến mấy trong quá khứ, nhưng không tiếp tục chú tâm vào những việc chuyên môn thì cũng không thể đảm bảo cho chất lượng công việc tiếp theo.
Nhà đầu tư cũng nên hiểu thực tế vấn đề này, bởi ngành đầu tư nói chung hay đầu tư chứng khoán nói riêng luôn yêu cầu các chuyên viên cập nhập, phân tích thông tin, đưa ra nhận định với sự thay đổi liên tục của nền kinh tế, xã hội, chính trị… Hơn là “lang thang” trên các mạng xã hội, hoạt động hội nhóm zalo, facebook, Tiktok… để phát triển kênh bán hàng, tìm kiếm khách hàng.
2.4 Cam kết tuân thủ chuẩn mực đạo đức
Thị trường tài chính, đầu tư không thiếu những chiêu trò, cạm bẫy ở bất cứ cấp độ nào dù là đầu tư tài chính hay đầu tư chiến lược. Đối với những nhà đầu tư cá nhân, không có nhiều kinh nghiệm và hiểu biết chuyên sâu về vấn đề lại càng dễ “bị tổn thương” bởi những hành vi chuộc lợi từ những người làm nghề.
Bởi vậy ngoài các yếu tố chuyên môn, thì vấn đề cam kết tuân thủ các chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp của các chuyên viên đầu tư, hay công ty cung cấp dịch vụ cũng là những vấn đề rất quan trọng mà khách hàng trước khi sử dụng dịch vụ cần quan tâm.
Tham khảo thêm bài viết: Tầm quan trọng của việc kiểm soát rủi ro đạo đức trong đầu tư chứng khoán
3. Năng lực hỗ trợ của phòng ban nội bộ
Thời gian và mối quan hệ của một người thường có những giới hạn, do vậy sự hỗ trợ từ các phòng ban nội bộ sẽ rất hữu ích cho việc nâng cao chất lượng của dịch vụ đầu tư chứng khoán. Sự chia sẻ nguồn thông tin và các đánh giá phân tích đa chiều sẽ giúp chuyên viên đầu tư có thể đưa ra các quyết định tối ưu hơn.
4. Hệ thống kiểm soát sau:
Như đã đề cập ở trên, một trong những vấn đề của những ngành nghề thâm dụng tri thức là rủi ro đạo đức nghề nghiệp mà khách hàng phải đối mặt, bởi khó cho những người làm việc ở lĩnh vực ít liên quan có thể hiểu được hết các bản chất và cả các chiêu trò, mánh khóe. Đặc biệt ở thị trường mới, còn đang phát triển như Việt Nam, pháp luật và các quy định tài chính còn nhiều thiếu sót và dễ bị lợi dụng bởi cá nhân, tổ chức có lợi thế về năng lực và thông tin, làm tổn hại đến các nhà đầu tư để mang lại lợi ích cho mình.
Nhưng điều đó có thể hạn chế hiệu quả nếu chính các tổ chức cung cấp dịch vụ đầu tư có các cơ chế giám sát nội bộ tốt để đảm bảo những người thực hiện nghiệp tư vấn đầu tư, ủy thác đầu tư… sẽ không lợi dụng vị thế của mình để chuộc lợi, làm tổn hại lợi ích của nhà đầu tư, bởi không ai rõ hơn những người cùng chuyên môn, trong ngành trong nghề.
5. Bảo mật thông tin khách hàng:
Tình trạng thông tin cá nhân của khách hàng như gmail, số điện thoại của khách hàng khi mở tài khoản chứng khoán ở công ty chứng khoán này nhưng lại được nhân viên môi giới chứng khoán công ty khác có được và mời chào tư vấn khá phổ biến. Bảo mật thông tin khách hàng, hay không được phép khai thác với các mục đích chưa được cho phép là điều cơ bản không chỉ dịch vụ cao cấp ở lĩnh vực đầu tư chứng khoán, mà bất cứ loại dịch vụ nào khác cũng cần tuân thủ.
Để đảm bảo điều này, công ty cung cấp dịch vụ cần cam kết chính sách bảo mật thông tin của khách hàng rõ ràng. Đồng thời xây dựng hệ thống nội bộ phân quyền giới hạn truy cập thông tin, để chỉ những người có nghĩa vụ và trách nhiệm trực tiếp truy cập các thông tin liên quan.
Tham khảo dịch vụ Tư vấn đầu tư của ITE Group tại đây.
Vnstockmarket
