Đội lái chứng khoán được đồn đoán là một nhóm người có liên kết với nhau, có khả năng “làm giá cổ phiếu” trên thị trường. Liệu có đúng thực sự có những người như vậy? Hay chỉ là những gì môi giới đồn thổi, vẽ vời tỏ vẻ nguy hiểm, để lấy “số má” với khách hàng, lôi kéo nhà đầu tư?
Dưới đây xin đưa ra góc nhìn của một người trong ngành trên thị trường chứng khoán Việt Nam:
Mục lục
1- Không phải mã chứng khoán nào cũng có đội lái:
- Những cổ phiếu không thể lái
Đối với các doanh nghiệp lớn có cơ cấu cổ đông đủ lành mạnh và đa dạng sẽ không có đội lái nào có đủ nguồn lực, nắm giữ đủ cổ phiếu và thao túng thông tin để có thể lũng đoạn giá cổ phiếu. Ví dụ như ACB, MWG, FPT… có hàng chục tổ chức nắm giữ cổ phần 1%-5%, và hàng chục ngàn cổ đông nhỏ lẻ.
- Ban lãnh đạo/cổ đông lớn nói không với việc làm giá cổ phiếu
Không phải lãnh đạo nào, hay nhóm cổ đông lớn nào cũng lợi dụng vị thế của mình để kiếm tiền trên đầu cổ đông. Hoặc là họ giữ đạo đức uy tín cho bản thân và doanh nghiệp hoặc là nguồn lợi “bẩn” thu về từ việc giao dịch cổ phiếu không đáng để họ đánh đổi uy tín và những lý tưởng kinh doanh họ hướng tới. Trong khi họ đã là tỷ phú, hay có hàng chục ngàn tỷ giá trị tài sản.
Do vậy, nếu ai đó nói với bạn họ có tin đánh lên đánh xuống những cổ phiếu như trên thì đại láo, chứ không có đội lái nào hết.
Kiểm tra những doanh nghiệp có tiềm ẩn rủi ro làm giá chứng khoán tại đây
2- Phân biệt rõ cổ phiếu nào có đội lái chứng khoán:
Trước tiên cần khẳng định một cổ phiếu không thể bị làm giá, nếu nhóm cổ đông lớn và ban lãnh đạo không hậu thuẫn. Bởi vậy, ngoài những cổ phiếu rõ ràng minh bạch không thể lái ở trên, chúng tôi chia tiếp thành 2 loại cổ phiếu dưới đây:
- Lãnh đạo thi thoảng muốn kiếm chút tiền mang cổ phiếu ra lướt sóng trên đầu cổ đông. (Insider trading)
- Lãnh đạo cố tình “chơi” cổ phiếu kiếm tiền trên sàn chứng khoán (price manipulation
Trường hợp 1 là phổ biến nhất thường ở mức 4-7 điểm trong bảng đánh giá rủi ro đạo đức của Vnstockmarket. Tùy theo mức độ thang điểm, một số cho đến nhiều lãnh đạo doanh nghiệp lợi dụng vị thế tại doanh nghiệp và lợi thế thông tin để mua bán cổ phiếu (cả ẩn danh lẫn đích danh) để giao dịch kiếm lợi nhuận. Nhưng giao dịch này ít nhiều ảnh hưởng đến xu hướng giá cổ phiếu trên sàn.
Nếu thường xuyên có thể gây ra những biến động lớn cho giá cổ phiếu của công ty. Đặc biệt khi công ty làm ăn đi xuống, cổ đông dài hạn mất dần niềm tin thay thế bởi các cổ đông “lướt sóng”. Trường hợp này các vị lãnh đạo không chủ động lái giá, nhưng giá cổ phiếu của công ty này cũng biến động mạnh không kém trường hợp có đội lái cổ phiếu dưới đây.
Loại 3 (từ 8 điểm trở lên) thì có khả năng cao tồn tại đội lái chứng khoán cao. Khi mà ban lãnh đạo/cổ đông lớn không chỉ “ăn khôn” nhà đầu tư bằng việc mua bán cổ phiếu trước. Mà họ còn xây dựng đội nhóm để làm giá cổ phiếu. Kiếm tiền chính từ nhà đầu tư và những người đam mê cờ bạc trên sàn chứng khoán.
Các dấu hiệu nghi ngờ của cổ phiếu bị đội lái chứng khoán làm giá:
- Diễn biến giá cổ phiếu thường có biên độ giao động mạnh và bất ngờ
- Diễn biến giá cổ phiếu thường xuyên biến động lệch pha với thị trường và ngành nghề chung, mà không có thông tin cụ thể của doanh nghiệp.
- Giá cổ phiếu thường xuyên biến động mạnh trước vài ngày sau khi các thông tin quan trọng được tuyên bố.
- Thanh khoản cổ phiếu trồi sụt bất thường,
- Giá cổ phiếu bị các tin đồn dẫn dắt (trên các phương tiện truyền thông không lành mạnh: forum, group, room zalo…)
- Các thành viên ban lãnh đạo công ty công bố mua bán, hoặc thực hiện mua bán ở các giai đoạn liên quan.
2- Vì sao đội lái chứng khoán làm giá cổ phiếu?
Có 3 mục đích chính của đội lái khi họ làm giá cổ phiếu:
2.1 Kiếm tiền từ nhà đầu tư, người lướt sóng trên thị trường:
Bên cạnh các vụ thao túng giá nổi tiếng Trịnh Văn Quyết FLC và Đỗ Thành Nhân Louis, còn cũng không ít cổ phiếu có lịch sử hoặc vẫn đang sử dung các chiêu trò của đội lái chứng khoán để “thịt” tiền nhà đầu tư.
Với lợi thế nắm đằng chuôi bao gồm nhưng không giới hạn:
- Nắm giữ, kiểm soát và khả năng công bố thông tin trọng yếu của doanh nghiệp
- Nguồn lực tài chính và lượng cổ phiếu sẵn có dồi dài
- Khả năng liên kết và hỗ trợ của nguồn nhân lực.
Đặc điểm của những loại cổ phiếu này là giá cổ phiếu biến động cả tăng và giảm rất sốc, cùng với thanh khoản “nổ” liên tục. Trong khi doanh nghiệp không có thông tin nào trọng yếu có hay chỉ là những thông tin mua bán của các vị lãnh đạo để “đè” tinh thần nhà đầu tư.
Hoặc cũng có thể kết hợp với hàng loạt tin đồn, tin công bố từ ban lãnh đạo… nhằm hỗ trợ cho xu hướng giá mà đội lái chứng khoán dự khiến…
2.2. Lái giá chứng khoán để huy động vốn:
Ban lãnh đạo của công ty có thể “chủ trương” đẩy giá cổ phiếu lên tạo hiệu ứng tích cực cho nhà đầu tư khi phát hành thêm cổ phiếu để huy động vốn thêm cho các dự án phát triển kinh doanh. Để đảm bảo việc huy động vốn diễn ra thành công, đặc biệt với việc phát hành riêng lẻ.
Các tín hiệu tăng giá cổ phiếu trên thị trường và tăng cao hơn đáng kể so với giá phát hành thêm sẽ thu hút nhà đầu tư cá nhân xuống tiền mua thêm cổ phiếu của doanh nghiệp nhiều hơn. Tuy nhiên hậu quả sau đó với các doanh nghiệp “bán giấy lấy tiền” như vậy, giá cổ phiếu thường giảm mạnh sau khi mục đích phát hành vốn đã không còn.
2.3 Lái cổ phiếu với các mục đích khác:
- Làm giá hấp dẫn trước các thương vụ M&A
- Thực hiện quyền chuyển đổi cho trái phiếu, cổ phiếu ưu đãi
- Phục vụ cho việc chuyển nhượng cổ phiếu trên sàn
Tùy các mục đích lái giá cổ phiếu khác nhau, đội lái có thể muốn giữ bí mật về kế hoạch hoặc, cũng có thể mượn hỗ trợ lực đẩy tích cực từ dòng tiền ngoài thị trường, để đạt mục đích giá cổ phiếu, và sau là các mục đích khác mà họ mong muốn đạt được.
3. Có nên mua/bán theo đội lái chứng khoán?
Tùy thuộc vào mục đích của đội lái cổ phiếu, nếu họ có mục đích chỉ để “thịt” nhà đầu tư như đã nêu các ví dụ về FLC, hay cổ phiếu Louis ở trên, thì chúng ta không nên mua bán theo.
Tuy nhiên, nếu nhận thấy hoặc có thông tin những người đứng sau doanh nghiệp cần kéo giá cổ phiếu lên cho mục đích huy động vốn (hoặc mục đích khác 2.3). Thì có thể sẽ có một giai đoạn cổ phiếu tăng tốt phục vụ mục đích đó. Nhà đầu tư có thể cân nhắc khai thác dựa trên giá dự kiến phát hành cổ phiếu thêm và giá thị trường hiện tại.
Rủi ro cân nhắc cần cẩn trọng với kịch bản giá biến động khó lường và thời gian, mức giá phát hành có thể thay đổi thậm chí là hủy bỏ phát hành mới, lúc đó sẽ đẩy nhà đầu tư ôm hàng có thể chạy không kịp và bị thua lỗ.
4. Cẩn trọng với những tin tức đội lái chứng khoán tự “mò đến”
Trước tiên cần phải nói, trong quá trình đầu tư chứng khoán, có thể các anh/chị sẽ gặp không ít môi giới chứng khoán hoặc người này, người kia tự xưng có quen đội lái, có thông tin đội lái hay thậm chí là thành viên đội lái chứng khoán. Theo quan sát phần lớn trong số đó là tự nhận, ngộ nhận hoặc chiêu trò câu khách hàng nhà đầu tư về giao dịch, tư vấn đầu tư.
Với loại lái có mục đích “thịt” nhà đầu tư ở loại 1, sẽ chẳng khó khăn gì để chúng ta có được những thông tin như vậy. Thậm chí thông tin đó còn chủ động “tiếp cận” anh/chị nhà đầu tư qua hệ thống các nhân viên môi giới, forum diễn đàn chứng khoán, kênh hội nhóm facebook, zalo…
Trên thị trường chứng kiến không ít khách hàng, gia đình bạn bè các bạn nhân viên môi giới trẻ có, già có đẩy thuyền, đẩy tài sản đi theo lái cổ phiếu. Quyết tâm thể hiện mình, mong muốn làm giàu mãnh liệt nhưng lại quá thiếu hiểu biết, ngây ngơ, tin anh chị này, anh chị kia… trong thị trường đầy cạm bẫy kim tiền.
