Đầu tư kinh doanh chứng khoán cũng giống như bất cứ loại đầu tư kinh doanh nào khác, việc quản lý chi phí luôn là vấn đề rất quan trọng, quyết định đến thành công, đặc biệt trên những đoạn đường dài. Bài viết dưới đây chia sẻ góc nhìn của Vnstockmarket một đơn vị trong ngành nghề về vấn đề: Chi phí dịch vụ đầu tư chứng khoán hợp lý.
Tất cả các loại chi phí dịch vụ đầu tư chứng khoán mà anh/chị nhà đầu tư có thể phải chi trả trong quá đầu tư bao gồm:
- Phí giao dịch chứng khoán
- Phí tư vấn đầu tư chứng khoán
- Phí dịch vụ ủy thác đầu tư chứng khoán
- Phí lãi vay margin
- Phí lưu ký chứng khoán
Ngoài ra còn các loại thuế có thể phát sinh như:
- Thuế cổ tức ~ 5%
- Thuế bán chứng khoán ~ 0.1%
Tuy nhiên trong phạm vi bài viết này, Vnstockmarket sẽ tập trung phân tích và giải thích mức hợp lý của các loại phí dịch vụ đầu tư chứng khoán, để anh/chị nhà đầu tư có thể hiểu rõ ràng hơn, trước khi ký các loai hợp đồng dịch vụ này.
Mục lục
1. Phí dịch vụ giao dịch chứng khoán
Phí dịch vụ giao dịch chứng khoán phát sinh khi nhà đầu tư thực hiện các lệnh mua bán thành công. Loại phí này hiện nay trên thị trường rơi khoảng 0.1%-0.4% giá trị giao dịch tùy theo:
- Chính sách phí của công ty chứng khoán
- Giá trị giao dịch trong ngày (giá trị càng cao thì tỷ lệ phí càng rẻ)
- Khả năng đàm phán của khách hàng với công ty dịch vụ.
Khoảng phí này cao lên đáng kể nếu anh/chị nhà đầu tư sử dụng hình thức giao dịch có nhân viên môi giới tư vấn, tức đang sử dụng thêm dịch vụ tư vấn chứng khoán. Ví dụ ở 3 công ty chứng khoán hình miêu tả dưới đây:
Mức phí giao dịch chứng khoán bao nhiêu là hợp lý?
Theo Vnstockmarket anh/chị nhà đầu tư nên lựa chọn công ty chứng khoán có mức phí:
- Nhỏ hơn 0.15% cho phí giao dịch chứng khoán online và,
- Nhỏ hơn 0.2% cho phí giao dịch có kèm dịch vụ tư vấn từ nhân viên môi giới cho giao dịch tương ứng khoảng 300-500 triệu/ngày.
Phí giao dịch rẻ là yếu tố quan trọng nhất khi lựa chọn công ty chứng khoán, vì:
- Phí giao dịch là một trong những loại phí tiêu tốn tiền của nhất,
- Chất lượng dịch vụ giữa các công ty chứng khoán không có nhiều sự khác biệt.
Tuy nhiên, chúng tôi khuyến nghị nhà đầu tư nên sử dụng dịch vụ mở tài khoản của công ty chứng khoán trong top 10 thị phần, để đảm bảo các dịch vụ cơ bản như nộp rút tiền, phần mềm đặt lệnh, tỷ lệ vay margin… diễn ra ổn định.
Vì sao mức phí giao dịch chứng khoán trên là phù hợp?
Theo hiểu biết ngành nghề dịch vụ chứng khoán của chúng tôi, công ty chứng khoán thường phải trả:
- Phí cho sở giao dịch (chiếm khoảng 30%)
- Phí hoa hồng cho nhân viên môi giới (khoảng 20-30%), trong trường hợp nhà đầu tư sử dụng dịch vụ tư vấn đầu tư.
Mức phí trên phù hợp với phí thuế nhà nước và điệu kiện thị trường dịch vụ chứng khoán ở Việt Nam để công ty chứng khoán có lợi nhuận biên hợp lý cho mảng dịch vụ này.
Trường hợp các công ty chứng khoán có mức phí dịch vụ cao hơn, cũng không hẳn họ có dịch vụ họ tốt hơn. Mà định hướng kinh doanh của họ không ưu tiên phát triển quy mô khách hàng cá nhân như HSC hay SSI. Họ tập trung nhiều hơn vào khách hàng tổ chức là các quỹ đầu tư, doanh nghiệp vốn có quy mô giao dịch đủ lớn để thỏa thuận mức phí giao dịch hấp dẫn.
Do vậy khuyến nghị của chúng tôi là nhà đầu tư không cần thiết phải lựa chọn công ty có phí giao dịch quá cao.
2. Phí dịch vụ tư vấn đầu tư chứng khoán
Trên thị trường hiện tại, có 2 loại phí dịch vụ tư vấn đầu tư chứng khoán phổ biến:
2.1 Phí tư vấn đầu tư chứng khoán đen xen với phí giao dịch
Đây là hình thức dịch vụ phổ biến nhất ở các công ty chứng khoán, trong đó nhân viên môi giới ở đây đóng vai trò là chuyên viên tư vấn đầu tư. Đặc điểm phí tư vấn đầu tư của loại hình dịch vụ này:
- Dựa trên một phần phí giao dịch (nhà đầu tư càng giao dịch nhiều, phí tư vấn càng lớn, nhân viên môi giới có thu nhập càng cao).
Trong trường hợp khách hàng giao dịch với cường độ thấp (dưới 2 vòng tài sản/năm), mức phí tư vấn này tư đối thấp dưới 1% giá trị tài sản đầu tư trên năm. Tuy nhiên nếu giao dịch thường xuyên (trên 1 vòng tài sản/tháng) đồng thời sử dụng đòn bẩy tài chính margin. Thì mức phí giao dịch có thể lên tới 10-20% giá trị tài sản/năm. Trong đó phí tư vấn đầu tư chứng khoán có thể chiếm khoảng 3% đến gần 10% giá trị danh mục đầu tư hàng năm.
Đây là cơ chí phí dịch vụ đầu tư không lành mạnh gây rủi ro đạo đức cho khách hàng từ nhân viên môi giới, nhân viên tư vấn. Chưa kể trong đó chất lượng và năng lực của hệ thống nhân viên môi giới có rất nhiều vấn đề.
2.2 Phí tư vấn đầu tư chứng khoán tách biệt:
Đây là cơ chế phí dịch vụ đầu tư lành mạnh, đảm bảo chuyên viên tư vấn đầu tư nỗ lực vì hiệu quả đầu tư cho khách hàng đê giữ chân khách hoặc được hưởng một phần thành quả đầu tư từ lợi nhuận danh mục theo hợp đồng tư vấn nếu có.
Mức phí tư vấn đầu tư bao nhiêu là hợp lý?
Ở thị trường Việt Nam, loại hình dịch vụ với mức phí tách bạch này chưa phổ biến. Tuy nhiên theo thông lệ phí tiêu chuẩn ở các tổ chức đầu tư chuyên nghiệp trên thế giới, phí dịch vụ tư vấn phổ biến rơi khoảng từ 2%–>5% giá trị NAV danh mục đầu tư.
Vì sao phí tư vấn đầu tư chứng khoán cần dưới 5% NAV?
Đầu tư chứng khoán là một dạng đầu tư tài chính, trong đó các nỗ lực đóng góp của đơn vị tư vấn đầu tư hay chuyên viên tư vấn đầu tư là có giới hạn. Do vậy, kể cả trong trường hơp danh mục đầu tư của khách hàng có kết quả vượt trội, thì nỗ lực đóng góp của đơn vị tư vấn cũng không nên được đánh giá vượt mức này. Bởi trước đó còn nhiều yếu tố khác bên ngoài sự kiểm soát và tính toán của bên tư vấn:
- Các cú sốc vĩ mô (chiến tranh, dịch bệnh, chính trị…)
- Biến động ngắn hạn của thị trường
- Các yếu tố thuận lợi đột biến của ngành nghề, môi trường kinh doanh của các doanh nghiệp đầu tư.
Nhiều trong những yếu tố ở trên mang tính bất ngờ và khó dự đoán, có thể mang lại lợi nhuận đột biến, nhưng ngược lại cũng có thể gây rủi ro thua lỗ cho tài khoản của khách hàng.
Do đó nhà đầu tư không nhất thiết phải chi trả mức phí dịch vụ tư vấn lớn hơn mức 5%. Bởi chưa hẳn chất lượng dịch vụ tư vấn ở các tổ chức cung cấp dịch vụ này đã cao vượt trội. Nhiều khả năng hơn là họ đang “làm quá” năng lực đầu tư của mình và không giữ phẩm chất đạo đức ngành nghề đầu tư.
3. Phí dịch vụ ủy thác đầu tư chứng khoán
Theo thông lệ phí dịch vụ tiêu chuẩn này thường ở mức “2 and 20” tức là phí dịch vụ bao gồm:
- 2% phí cố định tính theo giá trị tài sản đầu tư NAV
- 20% tính theo lợi nhuận của tài khoản vượt trên một mức tỷ lệ lãi xác định (hurdle rate)
Ví dụ cách tính phí ủy thác đầu tư chứng khoán:
NAV tài khoản của khách hàng đầu tư tại ngày 1/1/2020 là 10 tỷ, cuối năm 31/12/2020 NAV của tài khoản đạt 14 tỷ. Phí quản lý tài sản cố định 2%; Mức tỷ lệ lãi xác định 10%.
Tổng mức Chi phí dịch vụ ủy thác tài sản:
- Chi phí quản lý tài sản đầu tư: 10 x 2% = 0.2 (tỷ)
- Phần lợi nhuận vượt tỷ lệ lãi xác định: (14 – 10) – (10 x 10%) = 3 (tỷ)
- Chi phí lợi nhuận vượt trên tỷ lệ xác định: 3 x 20% = 0.6 (tỷ).
- Tổng chi phí ủy thác đầu tư chứng khoán: 0.6 + 0.2 = 0.8 (tỷ).
- Lợi nhuận sau cùng của nhà đầu tư: 4 – 0.8 = 3.2 (tỷ)
Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp khách hàng có thể thỏa thuận với đơn vị ủy thác đầu tư để giảm chi phí dịch vụ, đặc biệt với khách hàng có mức NAV cao.
Vấn đề phí dịch vụ quan trọng khác:
Khi thực hiện ủy thác tài khoản, nhà đầu tư cần lưu ý tránh lại trường hợp đầu tiên, khi ủy thác tài khoản cho chính đơn vị hoặc người hưởng lợi từ phí dịch vụ phát sinh từ tài khoản của mình (phí giao dịch, phí margin…). Như vậy sẽ nảy sinh rủi ro đạo đức rằng họ sẽ lạm dụng quyền thực hiện đầu tư để chuộc lợi.
Cụ thể Vnstockmarket khuyến nghị nhà đầu tư không nên:
- Ủy thác đầu tư cho nhân viên môi giới chứng khoán
- Ủy thác đầu tư cho đại diện công ty chứng khoán, nếu không có các điều khoản cụ thể bảo vệ loai rủi ro này qua bản chính sách đầu tư – IPS.
- Không ủy thác tài khoản cho đơn vị hưởng lợi gián tiếp từ các nguồn lợi tương tự ở trên.
Như đã phân tích ở trên, ước tính mức phí dịch vụ phát sinh từ tài khoản chứng khoán có thể lên tới 10-20% nếu giao dịch thường xuyên. Nguồn lợi này có thể lớn hơn nhiều cả phí dịch vụ mang tính chuyên môn như tư vấn đầu tư hay ủy thác đầu tư.
Thực tế đây là vấn đề rủi ro lớn mà nhà đầu tư chưa nhiều kinh nghiệm phải đối mặt. Không ít nhà đầu tư rơi vào tính trạng thua lỗ, cháy tài khoản hay thậm trí bị lừa đảo do chính cơ chế phí dịch vụ thiếu lành mạnh như trên, khi bị các nhân viên môi giới, nhân viên tư vấn liên tục khuyến nghị mua bán hay thực hiện mua bán với cường độ cao và mức margin cao khi được khách hàng ủy thác.
Dù vậy, cơ chế này vẫn rất thịnh hành vì “dễ làm ăn” cho các tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ trên thị trường. Cho đến khi kết quả xấu xảy ra thì chỉ khách hàng là chịu thiệt.
Với nỗ lực xây dựng các tiêu chuẩn đạo đức cho các dịch vụ đầu tư chứng khoán cao cấp. Vnstockmarket hi vọng bài viết trên sẽ phần nào giúp nhà đầu tư hiểu biết hơn để tự bảo vệ mình trước nhiều vấn đề nhức nhối của một thị trường mới phát triển như Việt Nam.
4. Phí lãi vay margin
Phí lãy vay margin của các công ty chứng khoán trên thị trường hiện này ở mức 8%-14%. Tuy nhiên tùy một số công ty chứng khoán có các chương trình giảm lãi vay margin cho khách hàng nhằm thúc đẩy giao dịch chứng khoán.
Theo Vnstockmarket mức lãi vay margin chấp nhận được không nên vượt quá lãi suất tiền gửi ngân hàng trung bình 1 năm + 6%.
Ngoài ra nhà đầu tư nếu sử dụng margin thường xuyên cũng nên xem xét lựa chọn các công ty có chính sách vay margin ổn định, tránh trường hợp bị cắt margin cổ phiếu bất ngờ hay trong những lúc nhạy cảm nhất.
5. Phí lưu ký chứng khoán:
Phí này nhà đầu tư phải trả cho trung tâm lưu ký, mức phí hiện tại là 0.27 VND/cổ phiếu. Đây là chi phí chiếm tỷ trọng nhỏ, không đáng kể trong cơ cấu chi phí đầu tư chứng khoán.
Tham khảo dịch vụ tư vấn đầu tư chứng khoán cao cấp của chúng tôi tại đây.
